ام دی اف (MDF) چیست؟
ام دی اف MDF مخفف واژه Medium density fiberboard است که جزء فرآوردههای چوبی محسوب میشود. در حقیقت MDF نوعی تخته فیبر است که به روش خشک تولید میگردد. ام دی اف را معمولاً بهصورت خام مصرف نمیکنند بلکه آن را با استفاده از متریالهای مختلف روکش مینمایند .
کاربردهای ام دی اف
انواع مختلف ام دی اف در دکوراسیون داخلی، کابینت آشپزخانه، انواع جاکفشی دیواری، درب و پنجره، غرفههای نمایشگاهی، مبلمان، کفپوشها، قفسهها، پارتیشنها، دیوارکوبها، پوششهای سقف و موارد دیگر کاربرد دارد که روز به روز نیز به کاربردهای آن افزوده میشود.
کابینت ام دی اف آشپزخانه
ورق ام دی اف پرکاربردترین ماده در ساخت انواع کابینت آشپزخانه محسوب می شود. ام دی اف نه تنها در ساخت کابینت ام دی اف نقش اصلی را بازی می کند بلکه در بیشتر انواع کابینت آشپزخانه مثل کابینت های گلاس، کابینت ممبران و حتی کابینت چوبی ماده اصلی است بخصوص برای تهیه بدنه ی کابینت ها. لذا قیمت ام دی اف در اقتصاد دکوراسیون و کابینت ها نقش اساسی ایفا میکند.
ام دی اف آشپزخانه
شاید شما نیز عبارت «ام دی اف آشپزخانه» را شنیده باشید. در واقع منظور افراد از بیان ام دی اف آشپزخانه، عموماً کابینت ام دی اف آشپزخانه است. تمامی اجزای بدنه و درب های کابینت ام دی اف آشپزخانه (بجز صفحه کابینت)، از ورق ام دی اف ساخته میشود. ام دی اف آشپزخانه یا همان کابینت ام دی اف دارای نوع ساده (ورق ام دی اف ساده) و ام دی اف براق میباشد.
مزایای ام دی اف
– دامنه وسیع دانسیته (وزن مخصوص)، ضخامت و ابعاد قابل تولید
– قابلیت ابزار خوری، ماشینکاری و سنباده زنی
– سطوح صاف و متراکم
– قابلیت شکلپذیری و لبههای صاف
– قابلیت انجام روسازیهای مختلف همچون انواع روکشهای چوبی و غیر چوبی و …
– پایداری ابعاد و مقاومت به فشرده شدن
– زیبایی ظاهری
– قیمت مناسب نسبت به چوب
-راحت تمیز میشوند
معایب ام دی اف
– در صورت خراشیدن رویه و نفوذ آب به سرعت خراب میشوند.
– بعضی از انواع به حرارت و گرما حساس هستند.
– دارای بافت نرم است که دلیل سهولت ابزار زدن آن نیز میباشد. ولی همین نرمی باعث میشود که مثلاً پیچها با چند بار باز و بسته شدن هرز و لق شوند مگر اینگه محل پیچ را تغییر دهیم.
– به دلیل وجود فرمالدئید در رزین آن برای سلامتی خطرناک است. هرچند مقدار فرمالدئید به کار رفته در ساخت MDF به اندازهای نیست که باعث نگرانی زیاد شود. اما بخار شدن فرمالدئید به کار رفته در آن میتواند هوای خانه را آلوده کرده و بهخصوص برای کودکان نیز مضر میباشد.
اجزاء تشکیل دهنده ام دی اف
مشخصات فنی
این محصول دارای تنوع بالایی میباشد. امروزه میتوان تخته فیبرهای MDF بسیار متنوعی از جمله تختههای سهلایه یا تکلایه یکنواخت و همگن، تختههای نازک و ضخیم در ابعاد مختلف، تختههایی با فرمالدئید زیاد، فرمالدئید کم و بدون فرمالدئید، قطعات تبدیل به سایز شده، روکش شده، لبه چسبانده، نقش برجسته، قالبگیری شده، ابزار خورده، پروفیل شده، با دانسیتههای بسیار متنوع، مقاوم در برابر رطوبت، آتش، قارچ، حشرات و … را در بازارهای جهانی یافت. این محصول ضمن دارا بودن ویژگیهای مشابه سایر اوراق فشرده چوبی دارای برخی خواص برتر نیز میباشد که باعث ارتقاء آن در بین سایر اوراق فشرده چوبی مانند تخته خرده چوب (نئوپان)، تخته فیبر سخت و … شده است .
MDF بهدلیل ساختار یکنواخت همگنی که دارد به راحتی ابزار کاری شده و تهیه پروفیل و برشکاری بهراحتی و بدون اتلاف و خرابی امکانپذیر است. همچنین بواسطه داشتن سطح بسیار صاف و صیقلی قابلیت روکشکاری و رنگ شدن خوبی دارد. در برابر رطوبت، پوسیدگی و همچنین خوردگی توسط حشرات از جمله موریانه کاملاً مقاوم است. طول عمر بیشتری داشته و در برابر تغییر شکل و خمیدگی و پیچش مقاوم بوده و از خاصیت ضد صدا بودن برخوردار است.
روش تولید آن به این صورت است که ابتدا قطعات چوبی را در بخش چیپر به صورت چیپس در آورده و سپس چیپسها را دفیبره میکنند. الیاف جدا شده با چسب مخلوط گردیده و به رطوبت مناسب میرسند. مخلوط الیاف و چسب در فرمینگ بهصورت کیک در آمده و در پرس فشرده میشوند. تختهها پس از سرد شدن، اندازه بری شده و بستهبندی میگردد.
ابعاد MDF به طور معمول 4100*1830، 3360*1830، 2440*1830، 2440*1220 میلیمتر میباشد. البته با سایزهای وارداتی از ایتالیا 4100*2100 و از اتریش 2800*207 میباشد. ضخامتهای معمول نیز 3، 4، 6، 8، 10، 12، 16، 18، 20، 25، 32، 38 میلیمتر میباشد که هر کدام کاربردهای خاصی دارد. مثلاً ضخامتهای کم در حد 3 میلیمتر معمولاً در ساخت رویه دربها استفاده میشود.
به طورکلی تخته فیبرهای نیمهسنگین (MDF) از نظر خواص و ویژگیها به دو گروه تخته فیبرهای با خواص معمولی و خواص ویژه تقسیم میشوند. تختههای صنعتی خاص دارای ویژگیهایی علاوه بر مشخصات معمول MDF هستند که با اعمال تغییرات در پروسه تولید، با استفاده از چسبهای مختلف یا مواد افزودنی گوناگون تولید میشوند. بعضی از انواع MDF های خاص به شرح زیر است:
MDF نازک (Thin MDF): این تختهها طبق استاندارد (EN-622 -5) به کلاسهای 8/1 تا 5/2 میلیمتر و 5/2 تا 6 میلیمتر و 4 تا 6 میلیمتر تقسیم میشوند. از موارد کاربرد MDF های نازک، کف کشوها، پشت کابینتها، رویه دربها، دیوارکوبها، پوششهای سقف، غرفههای نمایشگاهی، صنایع اتومبیل سازی و … میباشد.
MDF ضخیم (Thick MDF)
این محصول نیز طبق استاندارد EN-622-5 به کلاسهای 30 تا 45 میلیمتر و 45 تا 60 میلیمتر تقسیم میشوند و جهت سازههای معماری، پایههای میز، طاقها، صفحههای رویه کابینت، کف نیمکت و … بکار میروند.
MDF مقاوم در برابر رطوبت: این نوع MDF بیشتر برای مصرف در محیط با رطوبت نسبی حداکثر 80% استفاده میشود و با بهبود چسب فرمالدئید معمولی مورد استفاده در تولید MDF یا استفاده از یک چسب ضد رطوبت جایگزین تولید میشود. تمام خصوصیات MDF معمولی به اضافه استحکام طولانیتر و تغییر ابعاد کمتر در اثر رطوبت را دارا میباشد و طبق استاندارد EN-622-5 در دو نوع کلاس موجود است. یکی MDF.H که برای استفاده عمومی در محیط مرطوب میباشد و دیگری MDF.HLS که برای استفاده اوراق متحمل بار در محیط مرطوب میباشد. موارد استفاده آن مبلمان حمام و دستشویی، کابینت دور ظرفشویی، کفپوشها و … میباشد.
البته با ورود ورقهای pvc به بازار استفاده از این مورد در محیطهای مرطوب کاهش یافته است و قطعاتpvc جایگزین این محصولات شدهاند.
MDF ام دی اف مقاوم در برابر حشرات و قارچها
این نوع ام دی اف ها که بیشترین استفاده آنها در تولید بعضی کفپوشها است، دارای مواد ضد حشرات میباشد.
MDF مقاوم در برابر آتش
برای این کار یا MDF را با پوششهای ضد آتش میپوشانند و یا مواد و نمکهای خاص ضد آتش را در حین پروسه تولید اضافه میکنند.
ام دی اف MDF با فرمالدئید کم
مقدار انتشار فرمالدئید از MDF معمولی بسته به نوع چسب و مقدار آن کمی متفاوت است ولی نباید از حد معینی بیشتر باشد. این نوع MDF ها در وسایل داخل منزل مانند مبلمان بکار میروند و بهتر است که تهویه مناسب در محل استقرار آنها وجود داشته باشد.
MDF با وزن مخصوص بالا (High drsity fiber board): MDF های استاندارد معمولی با ضخامتهای 12 تا 19 میلیمتر معمولاً دارای دانسیته 650 تا 800 کیلوگرم بر متر مکعب هستند. اما دانسیتههای بالاتر از 800 نیز تولید و عرضه میشوند. این کار با اضافه کردن فیبر، چسب و فشار در پروسه تولید انجام میشود. افزایش دانسیته باعث افزایش قابلیتهای ماشین کاری، سطحسازی و بهبود خصوصیات مکانیکی و فیزیکی میشود. از موارد استفاده این نوع MDF ها که در بازار به HDF معروفند میتوان به کفپوشها، دربها، پلهها، قفسههای صنعتی و … اشاره کرد.
MDF با وزن مخصوص پایین (Low Dendity fiber board): LDF با وزن مخصوص 550 تا 650 کیلوگرم بر متر مکعب و ULDF با وزن مخصوص زیر 550 جهت استفاده در مواردی که وزن کمتر مورد نیاز است و نیازی به استحکام بالا وجود ندارد یا در مواردی که خواص عایق ضد صدا بودن مورد نیاز باشد تولید و عرضه میشود. مانند پروفیلهای تزئینی معماری و ساخت غرفههای نمایشگاهی.
MDF با روکشهای تزئینی
مهمترین و غیر قابل تفکیکترین عملیات آمادهسازی MDF جهت کاربرد نهایی، روسازی آن و خصوصاً روکش کردن آن است. انجام عملیات روکش کردن MDF امروزه جزء خدمات ضروری تولیدکنندگان MDF به مشتریان میباشد.
MDF های قالبگیری شده
در این روش تخته MDF به شکل خاصی که در پرس به آن داده میشود، تولید میگردد. مانند رویههای دربهای طرح دار و حالت دار، کابینت ، کشو و … .
MDF های قابل انعطاف
به وسیله یک تیمار شیمیایی روی MDF با ترکیبات الکالین، میتوان به آن خواص پلاستیک موقتی و قابلیت انعطاف و شکل پذیری داد.
از اجزای مهم سازنده MDF ، چسبها هستند که در ساخت آنها رزین بکار رفته است. رزینهای مورد استفاده در ساخت این محصول همانطور که اشاره شد رزین اوره فرمالدئید میباشد که میزان فرمالدئید این رزینها نباید در هر 100 گرم از 30 گرم بیشتر باشد. در محصولات کم فرمالدئید که معرفی شد میزان فرمالدئید به 9 گرم در هر 100 گرم رزین محدود میشود.
امروزه اکثر MDF های تولید شده در جهان به صورت روکش شده یا به عبارت دیگر روسازی شده مصرف میشوند. روکشها را میتوان به دو گروه عمده روکشهای طبیعی (چوبی) و روکشهای مصنوعی تقسیم کرد.
منابع تامین انوع روکشهای مصنوعی بهصورت اصلی منابع خارجی و شرکتهای خارجی هستند. البته بعضی از شرکتهای داخلی دارای خطوط آغشته سازی برای تولید روکشهای ملامینه و HPL هستند. این شرکتها اقدام به وارد کردن کاغذ روکش کرده و عملیات آغشتهسازی کاغذ را با رزینهای مورد نظر انجام داده و عملیات پرسکاری را انجام میدهند. از آنجا که محصولات صنایع پتروشیمی در ایران از قیمت کمتری برخوردار است. این عمل باعث کاهش هزینهها میشود.
روکشهای طبیعی ام دی اف (روکش چوبی)
روکش چوب کابینت لایههای نازک چوب هستند که طی فرایند خاصی تولید میشوند. معمولاً پس از پخت چوب در بخار یا آب داغ، قطعهای از چوب را که اکثراً از گونههای پهنبرگ هستند با روشهای لولهبری با تراشهگیری تبدیل به لایهها یا ورقهای نازک چوب تزئینی میکنند.
از MDF با روکشهای چوبی فقط مواردی که خطر رطوبت و حرارت وجود ندارد استفاده میشود. از مزایای آن زیبایی و طبیعی بودن آن است که نظر بسیاری از مصرفکنندگان را به خود جلب میکند و عمده معایب آن عدم مقاومت در برابر رطوبت، حرارت و مواد شیمیایی و … است. MDF با روکش چوبی در ساخت مبلمان و سایر لوازم که در جای خشک و بیخطر قرار دارند و در آشپزخانه در سطوح عمودی مانند دربها کاربرد دارد. بطور کلی مصرف این نوع روکش در ایران بسیار کم میباشد.
روکشهای مصنوعی ام دی اف
لایهها و اوراق منفرد یا مرکب از موادی نظیر کاغذ (تزئینی یا غیر تزئینی)، مواد ترموپلاستیک (PVC) و غیره میباشند که میتواند به رزینهای مختلف مانند ملامین، فرمالدئید و فنل فرمالدئید آغشته شده باشد. این اوراق ممکن است با لاکهای پوشش مقاوم در برابر عوامل مختلف، ورقهای اکریلیک، PVC و … پوشش داده شده باشد که برای پوشاندن سطوح اوراق فشرده چوبی نظیر MDF یا نئوپان و غیره بکار میروند.
انواع روکشهای مصنوعی شامل موارد زیر میباشد:
ورق ام دی اف با روکش کاغذی (Paper Foil):
به این نوع روکشها، Finish Foil یا به اصطلاح تجاری لترون (Letron) هم میگویند. لترون نام یکی از تولیدکنندگان مشهور این نوع روکش است که امروزه این نوع روکش اغلب با نام این شرکت خوانده میشود. این روکش از یک لایه کاغذ معمولاً تزئینی با وزن پایه 140تا 40 گرم به متر مربع (قبل از آغشتهسازی) بهصورت ساده یا طرحدار، مات یا براق که با رزینهای (معمولاً) ملامین فرمالدئید آغشته و خشک شده، تشکیل شده است. وزن پایه این روکشها پس از آغشته سازی تا حداکثر 300 گرم بر متر مربع نیز میرسد. این روکشها بهصورت ورق در ابعاد مختلف و اکثراً بهصورت رول تولید میشوند. تمام این روکشها را با استفاده از چسب و پرسهای طبقهای یا پیوسته (رولی، غلطکی) روی تخته میچسبانند، چسبهای مورد استفاده عبارتند از: اوره فرمالدئید، پلی وینیل استات PVA و غیره.
در اکثر مواقع این روکشها دارای نقوش و طرحها و رنگهای تزئینی هستند که به عنوان روکش تزئینی نهایی (دکور) استفاده میشوند. اما در مواردی محدود نیز برای رنگ کاریهای دقیق و ظریف از انواع بدون رنگ و طرح آن بهصورت ساده برای پوشش سطح MDF و زیرسازی رنگ استفاده میکنند. در این صورت این روکش میتواند صاف یا طرح برجسته مثل نقش رگههای چوب، تار و پود و … براق یا مات باشد، سپس روی آنها را رنگ میکنند.
این نوع روکشها علاوه بر کاربرد در پوشش سطوح اوراق ام دی اف برای ساخت نوار لبه ساده و پشت چسبدار و روکش پروفیلها و لبههای ابزار خورده کاربرد دارد.
در این روش MDF مورد استفاده برای روکش را سنباده زنی میکنند و سطح تخته باید بدون غبار و ناصافی و … بوده و تمیز باشد. تلرانس ضخامت حداکثر بین 2/0 میلیمتر برای تختههای تا ضخامت 30 سانتیمتر و تا 3/0 میلیمتر برای تختههایی با ضخامت بیش از 30 میلیمتر برای این روکش کاری میباشد. سطوح تخته MDF باید قبل از روکش کردن تمیز شده و نیز عاری از عیوب سطحی باشد. همچنین دانهبندی میان سطح MDF برای روکشکاری مهم است. زیرا اگر دانهبندی یکسان نباشد در روکشکاریهای با سرعت بالا موجب اختلاف کیفیت چسبندگی روکش به تخته میشود.
شرایط چسبندگی فویلهای کاغذی بسته به نوع تجهیزات روکش کردن فرق میکند. از پرسهای مسطح طبقاتی روکشهای چوبی میتوان برای چسباندن روکشهای کاغذی ضخیمتر (بالای وزن پایه 80 گرم بر متر مربع) استفاده کرد. روکش کاغذهای سبک و متوسط از پنجاه سال پیش متداول شدند و در ابتدا پرسهای گرم طبقاتی مسطح با چسب UF معمولی یا کوپلیمرها برای چسباندن آنها استفاده میشد. اما امروزه اکثر روکشکنندگان MDF با این روکشها دارای پرسهای روکش غلطک داغ پیوسته هستند که با چسب UF با فرمولاسیون خاص برای چسباندن روکش روی تخته استفاده میکنند. البته هنوز چسبهای کوپلیمری هم برای این کار استفاده میشود.
میزان پوشش چسب در هر دو روش حدود 180 گرم بر متر مربع است. ایجاد بافت خاص روی روکش نیز در این روش امکانپذیر است که در پرسهای طبقهای بوسیله صفحات (پلیتهای) منقوش برجسته و در پرسهای غلطکی با استفاده از یک رول ثانویه با نقوش برجسته ایجاد میشود.
این نوع روکش از ارزانترین انواع روکش میباشد که در مبلمانها و لوازم ارزان قیمت مورد استفاده قرار میگیرد. این روکش در برابر سایش و خش و کلاً عوامل مکانیکی مقاومت ندارد و مقاومتش در برابر حرارت و رطوبت نیز کمتر از روکشهای ملامینه و لامینتها است.
بیشترین کاربرد MDF ام دی اف های روکش شده با فویل کاغذی در ساخت کتابخانهها، قفسههای خانگی و مبلمان اداری و مسکونی کم دوام و ارزان است. از مزایای این روکش تنوع رنگ و نقش، ارزانی و کار آسان با آن است. و از معایب آن میتوان دوام و مقاومت کمتر نسبت به عوامل خارجی را ذکر کرد.
این کاغذها هم بهصورت تزئینی و هم بهصورت ساده (جهت زیرسازی برای رنگ) وجود دارند و نیز به دو صورت آغشته شده و آغشته نشده عرضه میشوند و روی صفحات ورقهای فشرده چوبی و MDF چسبانده میشوند.این نوع روکش برای زیرسازی اقدامات روسازی بصری مانند رنگ و لاک و … مناسب و ارزان بوده اما بهصورت منفرد روکشی کم دوام است. عمده استفاده از این نوع روکش نیز در مبلمان و قفسههای کم دوام است. این نوع روکش از کمترین دوام و مقاومت در برابر سایش، ضربه، حرارت ، رطوبت و غیره برخوردار است. باید دقت کرد که در ایران نیز به نئوپانهایی که توسط لترون روکش میشوند، لترون گفته میشود و باید دقت کرد که با MDF روکش شده با لترون اشتباه گرفته نشود.
روکشهای ترموپلاستیک
این گروه روکشهای مصنوعی، روکشهای ساخته شده از مواد ترموپلاستیک هستند که در اثر گرما تغییر شکل داده و قابلیت انعطاف بسیار بالایی دارند. بعضی روکشهای دیگر از جمله روکشهای چوبی و کاغذی هم برای روکش کردن سطوح ناهموار و ابزار خورده استفاده میشود اما در سطوحی که دارای اختلاف سطحهای عمیق و زیاد و اشکال برجسته و فرورفته با انحناءهای متعدد و مشکل هستند فقط میتوان از روکشهای ترموپلاستیک استفاده کرد. قابلیت انعطاف این نوع روکش از مزیتهای کاربردی آنها محسوب میشود. این نوع روکشها عمدتاً شامل روکش PVC و ورقهای آکریلیک است که روکش PVC پرمصرفترین آنها میباشد.
الف. روکش پلی وینیل کلراید PVC: فویلهای PVC در تعداد لایههای مختلف، تنوع لایههای مختلف، ضخامتها، رنگها و نقوش مختلف و نیز نقوش برجسته مختلف (صاف، براق، مات، رگه چوبی و …) بسته به نوع کاربرد مورد نیاز تولید میشوند و معمولاً شامل لایههای پلی وینیل کلراید، لایه آستری و لاکهای متفاوت هستند. ضخامت این نوع روکشها بین 2/0 تا 3 میلیمتر است.
به علت قابلیت انعطاف این نوع روکش، از آن برای روکش کردن سطوح ابزار خورده با اختلاف سطح زیاد و نیز برای ساخت نوار لبه، روکش کردن پروفیلها، نوار لبههای فرمدار و فرزخورده استفاده میشود. مثلاً روکش کردن درب کابینتهایی که دارای ماشین کاریهای عمیق هستند. همچنین یکی از استفادههای منحصر به فرد روکشهای PVC در ساخت مصنوعاتی است که نیاز به پیوستگی روکش در ابعاد مختلف یک سازه یا به عبارتی نیاز به ایجاد شیار V شکل روی تخته و تاکردن آن باشد، بهترین مثالها در این مواد تولید میز تلویزیون و جعبه بلندگو (باند) است.
روکشهای PVC را معمولاً در دمای اتاق با پرسهای غلطکی با استفاده از پاشش چسبهای کوپلیمری یا چسب اپوکسی میچسبانند. در بعضی مواقع چسبهای گرما نرم نیز استفاده میکنند. تخته خارج شده از پرس باید روی سطوح صاف برای چند ساعت نگهداری شود تا اتصال بین روکش و تخته توسط چسب تکمیل شود.
تختههای MDF ابزار خورده در سطح یا لبه را با استفاده از پرس ممبران با روکش PVC به راحتی میتوان روکشی کرد. این نوع محصول در ساخت درب کابینتها و لوازم اتاق خواب کاربرد دارد. انعطاف بسیار خوب روکش PVC خصوصاً وقتی که داخل پرس ممبران حرارت میبیند باعث میشود که بتوان نقوش بسیار ریز و ظریف، ابزار خوردههای عمیق، اشکال با شعاعهای کوچک و سخت را با آن روکش کرد.
در این نوع ماشین کاری تنها تخته قابل استفاده MDF است. در این روش سطح و محلهای ابزار خورده را با اسپری چسب پلی اورتان پوشانده و با دمای 85 درجه سانتیگراد پرس میکنند.
در سطوح صاف در صورت نیاز میتوان روکش PVC را بهصورت نقش برجسته یا دو لایه با دو رنگ و نقش چسباند. در صورت چسباندن دو لایه متفاوت PVC ، لایه رویی را طبق نقشی خاص برمیدارند تا حالت دو رنگ زیر و رو نمایان شود. از تختههای روکش شده با PVC غیر از مصارف یاد شده در استفادههای عمومی مثل مبلمان اداری نیز استفاده میشود. این نوع روکش زیبایی روکشهای لامینت و ملامینه را ندارد. و در برابر حرارت مطلقاً مقاوم نیست. هرچند رویه آن نسبت به آب (خنک) و رطوبت مقاوم است. اما مقاومت در برابر رطوبت بستگی به چسب مصرفی در چسباندن روکش نیز دارد.
این نوع روکش در برابر عوامل مکانیکی مانند سایش و خش و … نیز تا حدی مقاومت دارد. تمیز کردن آن به علت مقاومت سطحی در برابر آب و جنس آن بسیار آسان است و نیز از محاسن آن قابلیت کار آسان با این نوع تختههای روکش شده است.
این نوع روکش دوام بالایی ندارد و برای ساخت مبلمان داخلی اداری و … کم دوام هم از آن استفاده میشود. استفاده از این روکش در آشپزخانه (به جز در کابینت) توصیه نمیشود، مخصوصاً رویه کابینت.
ب. روکشهای ورق اکریلیک: نوع دوم روکشهای ترموپلاستیک ورقهای اکریلیک هستند. این نوع روکشها متشکل از هیدروکسید آلومینیوم (تری هیدرید آلومینیوم (ATH)، رزین اکریلیک MMA و رنگدانهها میباشد. دامنه ضخامت این روکشها 3 تا 19 میلیمتر است و وزن مخصوص آنها حدود 77 گرم بر سانتیمتر مکعب میباشد.
این روکشها دارای تمام مزایای روکشهای PVC از جمله فرمپذیری و قابلیت انعطاف بسیار بالایی در دمای 80-70 درجه سانتیگراد در داخل پرس ممبران را دارد. ضمن اینکه دارای مقاومت به ضربه، مناسب و نیز قابلیت منحصر به فرد ترمیمپذیری است. بطوری که میتوان سطوح آسیب دیده آن را ترمیم کرد و سطوح ترمیم شده نیز به راحتی قابل تشخیص نخواهد بود. ضمناً حساسیت این نوع روکش نسبت به آتش سیگار و تغییر رنگ در برابر نور خورشید کمتر از پی وی سی PVC است. تنوع رنگ این روکشها بسیار زیاد است.
همانگونه که ملاحظه میشود این نوع روکش دارای تمام مزایای PVC و یکسری مزایای بالاتر میباشد مورد استفاده آن مشابه به موارد استفاده PVC بوده و با این تفاوت که از این روکش در مصنوعات گرانتر و مرغوبتر استفاده میشود.
لمینت (Laminate)
لامینت اصطلاحی عمومی است که به گروهی از روکشهای مصنوعی شامل انواع HPL,CPL و لامینت فشرده اطلاق میشود. این نوع روکشها یکی از انواع پرکاربرد روکشهای مصنوعی خصوصاً در ایران هستند.
الف. لامینت تحت فشار بالا (HPL: High Pressure Laminate): این نوع روکش متشکل از اوراق کاغذ کرافت آغشته به رزینهای فنولیک در لایههای میانی و تحتانی بوده و در لایه سطحی از کاغذ تزئینی آغشته به رزینهای آمینوپلاستیک مانند ملامین فرمالدئید (MF) تحت فشار تولید میشوند.این روکش در ضخامتهای 5/0 تا 5 میلیمتر و در مواردی بیش از 5 میلیمتر تولید میشوند.
در پارهای از موارد سطح این روکشها با لایههای فلزی (آلومینیوم، مس و … ) نیز پوشانده میشود. این روکشها به صورتهای مات، براق و رگهدار تولید میشوند و با استفاده از چسبهای اوره فرمائید (UF) ، پلیوینیل استات PVA و چسبهای تماسی روی اوراق فشرده چوبی مانند MDF چسبانده میشوند. در شکل زیر نمونهای از ساختار کلی این نوع روکش دیده میشود.
انواع استاندارد HPL ها که به صورت ساده و بدون مواد افزودنی تولید میشوند که به هیچ وجه قابلیت انعطاف ندارند و بسیار ترد و شکننده و دارای لبههای تیز هستند و بهصورت ورق در ابعاد مختلف و عمدتاً در ضخامتهای 7/0 تا 5/1 میلیمتر تولید میشوند. به علت عدم انعطاف این نوع روکشها از آنها نمیتوان در روکش کردن لبههای گرد و فرم دار و سطوح ابزار خورده استفاده کرد و نیز ترد و شکننده بودن آن کاربرد این نوع روکش را در سطوح با برشهای گرد محدود کرده است. لذا کاربرد آن در روکش کردن نئوپان بیش از MDF است.
این نوع روکش در برابر رطوبت و حرارت و سایش مقاوم بوده و میتوان آن را به راحتی و به دفعات با آب یا مواد پاک کننده تمیز کرد. لذا عمده مصرف این نوع روکشها در مواردی است که دوام بسیار زیاد مورد نیاز است. مثل تختها و لوازم بیمارستانی و آزمایشگاهی، میزهای کارگاهی رویه کابینتهای بدون ابزار خوری و نیز سایر مصارف عمومی مثل مبلمان اداری بهصورت محدود، البته ساخت نوع فرمپذیر این نوع روکش دامنه کاربرد آن را در رویه کابینتهای دارای لبههای منحنی افزایش داده است، در لامینتهای تحت فشار بالای نوع فرمپذیر HPL روکشها دارای تعداد لایههای کاغذ کرافت کمتری نسبت به نوع استاندارد هستند که خاصیت ارتجاعی بیشتری به آن میدهد.
در این نوع HPL ورقه روکش با نوعی لاک پوششی مخصوص که مقاومت بالایی در برابر حرارت دارد تا دمای 240 درجه سانتیگراد مقاوم میشوند. این ویژگی به علت مزایای فوق و فرم پذیری آن روی سطوح دارای لبه گرد چسبانده میشود و بعنوان رویه کابینت استفاده زیادی دارد و به علت مقاومت بیشتر در برابر حرارت در کارگاهها و آزمایشگاهها بعنوان رویه میز کار، کاربرد زیادی دارد. این روکشها در دمای 160 تا 220 درجه سانتیگراد فرمپذیر شده و روی لبههای گرد چسبانده میشوند. همچنین علاوه بر قابلیت روکش کردن لبهها در حالت محدب از این روکشها درحالات مقعر نیز میتوان استفاده کرد. انواع کندسوز این روکشها نیز وجود دارند، که با تیمار کردن لایههای میانی به مواد فاقد هالوژن یا مواد کندسوز کننده، نقطه اشتغال آنها را بالا برده و کندسوز میکنند. این نوع روکشها نیز عمدتاً در داخل هواپیماها، خودرو، ترن قطار، اماکن عمومی و آزمایشگاهها و کارگاهها کاربرد دارند.
نوع دیگری از HPL نیز وجود دارد که نوع کفپوشی نام دارد که به دلیل پرداخت ویژه سطوح و استفاده از نوعی لایه پوششی خاص که مقاومت بالایی در برابر سایش و خراشیدگی دارد و دارای دوام و پایداری زیادی است، برای پوشش اوراق فشرده چوبی خصوصاً MDF (با دانسیته بالا) و تولید کفپوش استفاده میشود. این نوع روکشها در برابر لکه، اثر سیگار و مواد شیمیایی نیز مقاومند.
مزیت عمده HPL ها دوام بسیار بالا و مقاومت بالای آنها در برابر عوامل خارجی است و از معایب عمده آن انعطافپذیری کم و کاربرد سخت آن بدلیل سختی و شکنندگی آن و نیز گران بودن آن است
ب. لامینت فشرده: این نوع لامینت شباهت ساختاری با هم گروه خود HPL دارد با این تفاوت که دارای تعداد لایههای اضافه بیشتر بوده و تحت فشار بالاتر و ضخامتهای بیشتری تولید میشوند و دارای مقاومتهای بالاتر، دوام و پاداری بیشتر در مقابل رطوبت و حرارت و… هستند. پس در مواردی که دوام و مقاومت بسیار بالا مورد نیاز باشد مورد استفاده قرار میگیرند مانند ، سرویسهای بهداشتی ، (خصوصاً عمومی) ، اماکن ورزشی ، کارگاهها و کارخانجات و … و حتی استفادههای خارج از ساختمان.
علاوه بر کاربردهای فوق که به عنوان روکش تختههایی چون MDF بودند، انواع ضخیمتر این نوع لامینت به تنهایی برای ساخت فیبرهای مدار چاپی ، چرخ دندههای صنعتی و واشرهای صنعتی و … استفاده میشود.
همچنین به عنوان روکش تخته لایه رویی از نوع کاغذ تزئینی (دکور) در ساخت آن استفاده کرده و در کاربردهای صنعتی کل لایهها از کاغذ کرافت ساخته میشود. به این نوع روکش در اصطلاح تجاری در ایران فورمیکا (فورمیکا نام یکی از تولید کنندگان بزرگ این نوع روکش است) نیز گفته میشود.
لامینتهای فشرده (CPL): این نوع لامینت (روکش) در تمام موارد مانند HPL است با این تفاوت که در پرسهای غلطکی پیوسته و بهصورت رول تولید میشود و انعطاف پذیری آن کمی بیشتر از HPL است و بهصورت پیوسته در پرسهای غلطکی روی تخته (MDF) چسبانده میشود و دارای موارد کاربرد و خصوصیات مشابه HPL است.
روکشهای ملامینه
روکشهای ملامینه یا LPM پرکاربردترین روکش اوراق فشرده چوبی و خصوصاً MDF در جهان و مخصوصاً در ایران در بین تمام روکشهای چوبی و مصنوعی است. LPM از کاغذهای تزئینی (دکور) آغشته به چسب ملامین فرمالدئید (MF) که خشک شده تشکیل و بهصورت مستقیم بدون نیاز به چسب زنی مجدد روی تخته (MDF) چسبانده میشود. دامنه بسیار وسیعی از روکشهای تزئینی در این روش قابل تولید است.
روشهای چسباندن روکشهای ملامینه روی تخته MDF به دو روش پرسهای طبقهای باستیل کوتاه و روکش زنی پیوسته (روکش بهصورت رول با پرس پیوسته) است. به علت مشکل بودن و تخصصی بودن پروسه روکش کاری ملامینه و نیز به علت سرمایهگذاری بالا و مهمتر از آن ارزش افزوده بالای آن، معمولاً کارخانجات MDF جهان دارای خطوط روکش ملامینه بوده و انواع MDF ملامینه را نیز عرضه میکنند. در این روش تنوعMDF تولیدی نیز بالا میرود.
برای ملامینه کردن سطح MDF باید سطوح تخته با سنباده 021- 001 Grit سنباده زنی و صاف شده باشد و نیز عاری از هرگونه عیوب سنباده زنی و غیره باشد. دو طرف MDF باید با یک نوع روکش با گرمای یکسان روکش شوند تا بعداً باعث تاب برداشتن آن نشود. شرایط چسباندن روکشهای ملامینه معمولاً به شرح زیر است:
دمای پرس 200 – 160 درجه سانتیگراد
فشار پرس 200 تا 250 کیلو نیوتن بر متر مربع
زمان 60 تا 40 ثانیه
درصد رطوبت: 6 تا 9 درصد برای MDF
بعد از پرس کردن باید تخته روکش شده برای مدتی روی صفحهای صاف نگهداری شود تا خنک شده و دمای آن به زیر ℃ 50 برسد تا در مراحل بعدی دچار مشکل و ایراد نشود.
این نوع روکش با عملکرد و قابلیت بالا در موارد کاربردی که دوام بالای سطوح و مقاومت آن در برابر عوامل خارجی مورد نیاز است کاربرد بسیار دارد .
تفاوت قابل توجه بین MDF ملامینه و نئوپان ملامینه در این است که لبههای MDF ملامینه قابل ماشین کاری است که میتوان پس از ماشینکاری و فرمدهی و پروفیل کاری، لبههای آن را با نوارهای Soft Form لبه چسبانی کرد.
ضخامت روکشهای ملامینه بین 35/0 – 25/0 میلیمتر میباشد و حدود 50% ضخامت آن را چسب MDF تشکیل میدهد، البته در انواع روکش ملامینههای نرم که برای تهیه روکش بهصورت رول تولید میشود، این مقدار کمتر است. با توجه به ضخامت نازک روکش ملامینه تلرانس ضخامت تخته باید در حداقل بوده و از 1/0± میلیمتر تجاوز نکند.
دارا بودن تمام امکانات تزئینی و نیز مقاومت مناسب روکش ملامینه در برابر رطوبت ،آب، حرارت، سایش و … دامنه وسیعی از کاربردهای متنوع را برای MDF با روکش ملامینه ایجاد کرده است و میتوان در موارد مختلف از جمله مبلمان اداری منزل، دربها و بدنه کابینت، لوازم اتاق خواب و تخت خواب، مبلمان بچه، مبلمان و لوازم دستشویی و حمام، روکوب دیوار، پارتیشن و … از آن استفاده کرد. از روکش ملامینه همچنین نوار لبه چسبانی نیز تولید میکنند که هماهنگ با سطح در لبهها چسبانده میشود. در واقع میتوان گفت پرکاربردترین نوع روکشها نوع ملامینه میباشد و از نظر قیمت نیز بسیار مناسب و قابل رقابت با سایر انواع روکشها میباشد. روکش کاری با روکش ملامینه روی MDF بسیار متداول بوده و معمولاً بسیاری از کارخانجات بزرگ جهان دارای خطوط روکش ملامینه هستند. کار با ورقهای روکش شده با روکش ملامینه به نسبت روکشهای HPL آسانتر است. این نوع روکش پرکاربردترین نوع روکش مخصوصاً در صنعت MDF است.
سایر روسازی ها
علاوه بر روکشها برای روسازی تختههای چوبی و MDF از روشهای دیگری از جمله نقوش منبت کاری، رنگکاری، لاک و الکل و … استفاده میشود. میتوان گفت مهمترین این روشها، رنگکاری و سپس لاککاری است. در این بخش بطور خلاصه مواردی از این نوع روسازیها شرح داده میشود.
ورق هایگلاس چیست؟
هایگلاس (های گلاس) نوعی MDF روکش دار است با این تفاوت که روکش آن با یک لایه پلکسی گلاس پوشانده میشود. پلکسی گلاس نوعی پلاستیک میباشد که ظاهری بسیار شفاف و شبیه شیشه دارد، جنس پلکسی گلاس از نوعی پلیکربنات شفاف است. این ماده نسبت به شیشه سبکتر و مقاومتر است. ورق هایگلاس معمولاً دارای یک رو میباشند که توسط یک لایه سلفون محافظت شده و نمای طرف دیگر سفید ساده از ملامینه و یا کاغذ است. درخشندگی، برجستهترین خصوصیت هایگلاس است و همین مشخصه باعث شده است در بازار محصولات چوبی یک مرتبه در درجه بالاتری قرار بگیرد. زیرا هایگلاس با انعکاس نور و خاصیت شیشهای که دارد هر بینندهای را جذب میکند و با ایجاد رنگهای براق و زنده، محیط آشپزخانه، سالن پذیرایی، اتاق خواب، دفتر کار و هرگونه دکوراسیون داخلی را تبدیل به محیطی زنده و پویا میکند.
هایگلاس بخاطر داشتن لایهای از UV سطحی هموار همراه با بافتهای گوناگون و یا طرحهایی از انواع نقش و نگاره های گل و طبیعت، طرحهای اسلیمی، طرحهای ورساچی، طرحهای مدرن و یا طرح چوبهای جنگلی نیز دارا میباشد. پس بخاطر تنوع زیاد طرح و بافت میتواند مورد حسن انتخاب و محبوبیت مشتریان قرار بگیرد .
نظافت هایگلاس نیز بسیار آسان است زیرا UV سطحی صیقلی را ایجاد میکند و کافیست با یک دستمال نمدار تمام لکه ها ، چربیها و خاک را از آن زدود و نیازی به صرف زمان و انرژی زیادی برای نظافت آن نیست.
ابعاد مورد استفاده هایگلاس برای کابینت کاران 244*122 سانتیمتر به ضخامت 17 میلیمتر میباشد. در خرید این تختهها باید بسیار دقت داشت تا نوع مرغوب آن تهیه شود. چرا که اگر روکش UV خوبی نداشته باشند در هنگام برش شروع به پریدگی لبهها میکند. معمولاً نوع مرغوب آن دارای پشت ملامینه سفید است و برای هر برگ بستهبندی مجزا در نظر گرفته میشود، تا هنگامی که در پالت بر روی یکدیگر قرار میگیرند آسیب نبیند.
– نقوش منبت ریز
توسط غلطک فلزی روی سطح MDF با فشار، نقوشی ایجاد میشود و سپس روی آن رنگکاری انجام میشود تا رنگ بهصورت غیر مسطح و منقوش جلوه کند. عمق نقوش در این روش 5/0 – 3/0 میلیمتر است.
– نقوش منبت عمیق
در بعضی موارد لازم است که نقوش عمیقتری روی سطح MDF ایجاد شود. در این روش با پرسهای گرم که دارای یک صفحه قالب هستند با حرارت الیاف سطح MDF را نرم کرده و سپس با فشار در سطح آن نقش مورد نظر را ایجاد میکنند که عمق آن معمولاً 1 میلیمتر و در بعضی موارد حتی 6. 5 میلیمتر میباشد. سپس این تختهها را رنگمیکنند (مایع یا پودری) و به عنوان در کابینت، در منزل و درهای داخلی خانهها و… استفاده میکنند.
– رنگ کردن
انواع و اقسام رنگها روی MDF قابل اجرا و متداول میباشد، خصوصاً با توسعه کاربرد رنگهای پودری روی MDF این روش رونق بیشتری یافته است و در بعضی مصنوعات چوبی برخی مشتریان کالاهای رنگ شده را ترجیح میدهند. خصوصاً با استفاده از روشهای تلفیقی و برجستهکاری، سطوح نقاشی شده زیبایی را با MDF میتوان خلق کرد.